Czy memy naprawdę działają? Naukowe dowody na wpływ memów na zdrowie psychiczne
W dobie nieustannego bombardowania informacjami, mediów społecznościowych i życia w permanentnym online, memy stały się nieodłącznym elementem naszej codzienności. Przewijamy je automatycznie na Instagramie, Facebooku, TikToku… Śmiejemy się, uśmiechamy, czasem kręcimy głową z politowaniem. Ale czy zastanawialiśmy się kiedyś, czy te obrazkowe żarty, często trwające dosłownie sekundy, mają realny wpływ na nasze samopoczucie psychiczne? Czy to tylko chwila ulotnej rozrywki, czy może coś więcej? Wbrew pozorom, temat ten zaczyna budzić coraz większe zainteresowanie naukowców, a ne badania sugerują, że memy mogą mieć zaskakująco złożony wpływ na nasz mózg i emocje. Możemy spojrzeć na to, jak na swoistą formę mem-terapii, choć oczywiście w bardzo specyficznym sensie.
Memy, w swojej istocie, to przecież nic innego jak nośniki kulturowe – idee, zachowania, style, które rozprzestrzeniają się w społeczeństwie poprzez naśladowanie i replikację, podobnie jak wirus. W kontekście internetu, memy przybierają zazwyczaj formę obrazków, filmów, GIF-ów lub tekstów, które szybko zyskują popularność i są modyfikowane, udostępniane, parodiowane. Ich siła tkwi w prostocie, humorze, ale także w zdolności do uchwycenia aktualnych trendów, nastrojów społecznych i, co najważniejsze, w budowaniu poczucia wspólnoty. Kiedy widzimy mem, który doskonale oddaje nasze własne przemyślenia lub doświadczenia, czujemy, że nie jesteśmy sami. To uczucie przynależności może mieć pozytywny wpływ na nasze samopoczucie.
Humor, stres i poczucie wspólnoty: potencjalne korzyści memów
Jednym z najczęściej wskazywanych potencjalnych benefitów związanych z oglądaniem memów jest ich wpływ na redukcję stresu. Humor, jak wiadomo, jest doskonałym narzędziem radzenia sobie z napięciem. Śmiech obniża poziom kortyzolu, hormonu stresu, a podnosi poziom endorfin, naturalnych substancji przeciwbólowych i poprawiających nastrój. Memy, które nas rozśmieszają, mogą więc stanowić szybki i łatwy sposób na chwilowe oderwanie się od problemów i poprawę samopoczucia. Niektóre memy, szczególnie te o charakterze autoironicznym lub sarkastycznym, pozwalają nam zdystansować się od własnych trudności i spojrzeć na nie z przymrużeniem oka. To z kolei może ułatwić radzenie sobie z negatywnymi emocjami.
Poczucie wspólnoty jest kolejnym kluczowym czynnikiem. Memy często odnoszą się do aktualnych wydarzeń, popularnych filmów, seriali, gier czy trendów. Kiedy rozumiemy dany mem, czujemy się częścią grupy, która podziela nasze zainteresowania i poczucie humoru. Udostępnianie memów znajomym, komentowanie ich, tworzenie własnych – wszystko to sprzyja budowaniu więzi społecznych i wzmacnianiu poczucia przynależności. To szczególnie ważne w dzisiejszych czasach, kiedy wielu z nas czuje się samotnych i odizolowanych.
Co ciekawe, pewne badania sugerują, że specyficzne typy memów mogą mieć szczególne działanie terapeutyczne. Na przykład, memy z wizerunkami uroczych zwierząt, tzw. wholesome memes, mogą wywoływać pozytywne emocje i redukować uczucie niepokoju. Z kolei memy, które poruszają trudne tematy, takie jak depresja czy lęk, ale robią to w sposób humorystyczny i otwarty, mogą pomóc w normalizacji tych problemów i zachęcić do szukania pomocy. Ważne jest jednak, aby podchodzić do tego typu treści z rozwagą i pamiętać, że memy nie zastąpią profesjonalnej pomocy psychologicznej.
Ciemna strona memów: uzależnienie, dezinformacja i negatywne emocje
Niestety, memy mają też swoją ciemną stronę. Nadmierne przeglądanie memów może prowadzić do uzależnienia od mediów społecznościowych i zaniedbywania innych ważnych aspektów życia. Ciągłe poszukiwanie kolejnej dawki rozrywki i poczucia ulotnej satysfakcji może skutkować obniżeniem koncentracji, problemami ze snem i pogorszeniem relacji z bliskimi. Algorytmy mediów społecznościowych są tak zaprojektowane, aby jak najdłużej utrzymać naszą uwagę, dlatego łatwo wpaść w spiralę ciągłego przewijania i tracić poczucie czasu. Warto pamiętać o umiarze i dbać o higienę cyfrową.
Kolejnym zagrożeniem jest dezinformacja i szerzenie się negatywnych treści. Memy, ze względu na swoją prostotę i łatwość w udostępnianiu, mogą być wykorzystywane do manipulowania opinią publiczną, szerzenia fake newsów i promowania szkodliwych ideologii. Memy o charakterze rasistowskim, seksistowskim, homofobicznym czy promujące przemoc mogą wywoływać negatywne emocje, podsycać nienawiść i przyczyniać się do pogorszenia klimatu społecznego. Ważne jest, aby krytycznie podchodzić do treści, które widzimy w internecie, i nie udostępniać dalej memów, które mogą być obraźliwe lub szkodliwe.
Ponadto, niektóre memy, szczególnie te o charakterze pesymistycznym lub sarkastycznym, mogą utrwalać negatywne schematy myślowe i pogłębiać uczucie beznadziei. Ciągłe oglądanie memów, które przedstawiają świat w negatywnym świetle, może wpłynąć na nasze postrzeganie rzeczywistości i obniżyć poziom optymizmu. Warto dbać o to, aby treści, które konsumujemy w internecie, były zrównoważone i inspirujące. Jeśli czujemy, że memy zaczynają negatywnie wpływać na nasze samopoczucie, warto zrobić sobie przerwę od mediów społecznościowych i skupić się na innych formach rozrywki i relaksu.
Na koniec, warto wspomnieć o tzw. doomscrollingu – kompulsywnym przeglądaniu negatywnych wiadomości i memów, które prowadzi do poczucia przytłoczenia, lęku i bezradności. W obliczu globalnych kryzysów, katastrof naturalnych i konfliktów zbrojnych łatwo jest wpaść w spiralę negatywnych informacji i memów, które podsycają nasze obawy i lęki. Ważne jest, aby dbać o swoje zdrowie psychiczne i unikać nadmiernego eksponowania się na negatywne treści.
Podsumowując, wpływ memów na nasze zdrowie psychiczne jest złożony i wielowymiarowy. Memy mogą przynosić korzyści, takie jak redukcja stresu, poprawa nastroju i budowanie poczucia wspólnoty, ale mogą też negatywnie wpływać na nasze samopoczucie, prowadzić do uzależnienia, dezinformacji i utrwalania negatywnych schematów myślowych. Kluczem do korzystania z memów w sposób odpowiedzialny i korzystny dla naszego zdrowia psychicznego jest umiar, krytyczne podejście do treści i dbanie o higienę cyfrową. Pamiętajmy, że memy to tylko jeden z wielu elementów naszego życia online i offline, i nie powinny one dominować nad innymi aspektami naszego funkcjonowania.
Jeśli interesuje Cię temat wpływu memów na samopoczucie i chcesz dowiedzieć się więcej o mem-terapii, zapraszam do zapoznania się z naszym głównym artykułem **Mem-terapia: Jak codzienne przeglądanie memów może potajemnie poprawić Twoje samopoczucie (i kiedy uważać)**. Znajdziesz tam praktyczne wskazówki i porady, jak wykorzystać memy do poprawy swojego samopoczucia i unikać potencjalnych zagrożeń. Pamiętaj, że śmiech to zdrowie, ale wszystko z umiarem!
